Ik lees graag de blogs van John Manschot. Ze zetten mij aan het denken. Een tijdje geleden schreef John een blog met de titel “Stop het ontmanagen!”. In dit blog breekt John de lans voor de goede managers en hij geeft een aantal criteria aan welke deze managers moeten voldoen. Verder zet John kanttekeningen bij fenomenen als zelfsturende teams, managers als coach etc. Ook dit blog zette mij aan het denken. Nu heb ik goede ervaringen met zelfsturende teams en ook soms met coachende managers. In dit blog heb ik een aantal punten opgeschreven waar ik over nadenk sinds ik het blog van John heb gelezen.
De les van King Rat
Als kind las ik een boek van James Clavell “King Rat”. James Clavell bekend van vele spannende boeken en films uit de jaren 60,70, en 80. Ook King Rat is verfilmd en is losjes gebaseerd op ervaringen van James zelf die hij tijdens zijn gevangenschap in een berucht krijgsgevangenen kamp “Changi” in de tweede wereld oorlog opdeed. King Rat. Het verhaal gaat over de zogenaamde King Rat, een Amerikaansekrijgsgevangen korporaal die de machtigste persoon onder de gevangenen is. Hij managet een complex systeem van handel in informatie, voedsel, veiligheid en goederen met zowel gevangenen en bewakers als de omwonende dorpelingen.
Aan het eind van het boek blijkt de korporaal als burger een nietszeggende kleine ambtenaar te zijn geweest zonder enige opmerkelijke talenten en toen de oorlog voorbij was en het kamp bevrijd was eindigde het met hem zoals het met hem was begonnen. Zoals op de poster van de film (een zwak aftreksel van het boek) stond “They made the thoughest among them king”. De sterkste, geboren door omstandigheden, werd manager. Een manager die succesvol was vanuit veel gezichtspunten maar men kan veel vragen stellen over King Rat op het gebied van moraliteit. Een manager die zeker voldeed aan een paar criteria die John stelt maar kennelijk alleen succesvol in de juiste omstandigheden.
De zeillessen
Ik ben een zeiler. Als zeiler denk ik soms dat zeilen één grote metafoor is voor het leven. Gelukkig voor de lezer zal ik nu slechts een paar punten en verhalen uit zeilen gebruiken. Sport en zeker ook wedstrijdzeilen kent het fenomeen van wat ik noem “geformaliseerd management”. Door rollen en taken te trainen raken mensen zo op elkaar ingespeeld dat ze uiterst succesvol kunnen samenwerken gedurende een bepaalde periode. De taken en rollen zijn zo duidelijk gestructureerd en getraind dat iedereen tijdens de wedstrijd precies weet wat hij moet doen. Het lijkt wel een zelfsturend team. Niet tijdens de trainingen en de voorbereiding. Natuurlijk zijn er teams met een duidelijke manager of leider die tijdens de wedstrijd de leiding heeft. Maar er zijn ook veel teams waarbij er geen duidelijke leider of manager is.
Tijdens het zogenaamd “agile” ontwikkelen van software heb ik tijdens de “scrums” en “sprints” vaak dezelfde zelfsturende teams ervaren. Het management vindt plaats op een ander moment namelijk bij het voorbereiden maar tijdens de scrum zelf is alles zo geformaliseerd en gestructureerd dan de groep zichzelf stuurt.
Tot er iets gebeurt wat niet was voorbereid en te vangen was in de patronen en structuren die zijn getraind. Dan is het te hopen dat iemand gaat managen en de boot naar een veilige haven brengt. Managen is ook dan zeker geen garantie voor succes. Sterker, de zogenaamde wet van de bestuurlijke drukte was nooit zo duidelijk zichtbaar als tijdens een zeilwedstrijd. Tijdens een grote zeilwedstrijd werd een goed op elkaar ingespeeld team geconfronteerd met een schip waarvan de stuurman het schip niet van richting kon veranderen toen het uit zijn roer liep. De navigator schoot hem te hulp om mee te helpen het stuurwiel te draaien. Ook de andere bemanningsleden werden één voor één te hulp geroepen om mee te helpen met draaien omdat het schip weigerde te reageren. Dit bleef een kwartier doorgaan totdat er ontdekt werd dat men al geruime tijd het roer kwijt was en draaien aan het stuur niets hielp.
Tot slot
Een goed gesprek is goud waard en de handvatten die John aanreikt zullen iedere manager helpen daadkrachtiger te zijn. Zodra ik weer wat tijd en geld opzij heb gelegd zal ik John zeker vragen mij te helpen dit aspect beter onder de knie te krijgen.
Maar naast de manager zijn er de omstandigheden die bepalen wat er nodig is en veel zaken die gemanaged worden zijn van structurele aard. Door structuren aan te passen gaan mensen zich anders gedragen. Mintzberg heeft bijvoorbeeld haarfijn laten zien hoe organisatie structuren de loop der dingen bepalen. Het managen door het aanpassen van structuren kan heel succesvol zijn. Het is soms net als een verkeersmanager die door borden, wegen, stoplichten en rotondes op afstand verkeersstromen kan managen zonder ooit een goed gesprek te voeren.
Hoedt u voor mensen die heel daadkrachtig zijn tijdens een gesprek maar weinig daadkracht kennen in hun handelingen en management. Gelukkig ken ik John als iemand die deze twee punten goed in lijn kan brengen en het effect van een cruciaal gesprek kan laten zien.
Dit blogje is eerder verschenen op Linkedin